De Garve

Door de kleur, organische vorm en gestileerde korenschoven ademt de Garve in Lochem een vanzelfsprekende charme uit. Architectenbureau 19 Het Atelier tekende voor het ontwerp en waarbij de ritmiek van de vijfhoeken de gevel van het schoolgebouw een heel eigen elan geven.

Een artikel in NRC over vijfhoeken was de trigger voor Rob Moritz van Architectenbureau 19 Het Atelier om voor De Garve (letterlijke betekenis: korenschoof) in Lochem een bijzondere gevel te ontwerpen. “De locatie verlangde een andere vorm, riep als het ware op om een nieuw ontwerp”, vertelt de architect over het gebouw. “Twee scholen, Prins Hendrikschool en Meester G Propschool, vonden hier een nieuw onderkomen. Daarnaast gebruikt het Kinderknooppunt de Garve als plek om  activiteiten te organiseren die kinderen zelfvertrouwen geven en ervaringsgericht leren bevorderen. Deze kinderen zijn al in een vroeg stadium bij de nieuwbouw betrokken. Zij zaten op de voorste rij tijdens de presentaties en hadden veel inbreng tijdens het ontwerpproces. Belangrijk voor hen was dat de eigen school herkenbaar bleef, maar tegelijk wilden ze ook met alle kinderen samen optrekken.”

Barbapapa

De opvallende vorm van het gebouw was voor de eerste presentatie al getekend. “Deze ontstond door de locatie”, legt Moritz uit. “De grote diversiteit van de omliggende bebouwing – huizen uit verschillende decennia, appartementen, bedrijven, de brandweerkazerne en een heel lange schutting die aan het perceel grenst– daagde ons uit om met een ander ontwerp dan normaal te komen. Bovendien was het perceel gevoelsmatig klein, al volstond het aantal vierkante meters.” De eerste gedachte van 19 Het Atelier gingen daarom meteen uit naar een Barbapapa-gebouw. “Barbapapa past zijn vorm aan en schikt zich naar de omgeving. Dat deden wij ook. De basisvorm abstraheerden we later waardoor de plattegrond de vorm van een diabolo kreeg.”

Gevelbekleding

Werken met organische vormen, kent de nodige uitdagingen. “Als architect heb je veel uit te leggen, ook aan de aannemer die het credo hanteert ‘rond is stront’. Het is bovendien lastiger bouwen dan vierkant en er komt vakmanschap bij kijken. Daarnaast rijst dan de vraag: wat doe je met de gevelbekleding? Het grappige was dat toen we op een beurs waren toen we ons met die vraag bezighielden. Ieder gaat dan zijn eigen weg, maar onafhankelijk van elkaar hadden we Sto-Ecoshapes gespot en zeiden we: dat is de oplossing. Hiermee kunnen we de gevel creëren die we in gedachten hebben.” Die gedachten waren echter nog niet uitgekristalliseerd, blijkt uit zijn verhaal. “Ons eerste idee was om met de kinderen een soort Escher te maken. Dat was te hoog gegrepen. Maar toen ik in het NRC ‘De vijfde vlakvullende vijfhoek’ las, wist ik dat we de juiste vorm hadden gevonden.”

Vijfhoeken

Drie wiskundigen ontdekten in 2015 de 15^e vlakvullende vijfhoek. Met regelmatige driehoeken of vierkanten kan een hele wand eenvoudig opgevuld worden, maar met vijfhoeken een vlak zonder gaten of overlap betegelen, dát is een heel ander verhaal. Tegelijk toont de Garve dat juist deze laatst gevonden vijfhoek heel interessant is; in een groot oppervlak creëert hij balans en ritmiek terwijl niet direct duidelijk is dat het een eenduidige vormentaal is. “De vijfhoek maakt de gevel spannend en uniek. Als architect word ik daar gelukkig van. Je moet erover nadenken, maar de vorm biedt door de verschillende lange en korte zijden wel veel mogelijkheden.” Even had 19 Het Atelier het idee om de hele gevel met Sto-Ecoshapes te bekleden. “Maar dat zou te veel worden. Tegelijk wisten we dat we de grenzen op moesten zoeken. Maar we hadden vertrouwen in de kwaliteit van dit nieuwe materiaal; de basis is namelijk een minerale steenstrip en die Sto al jaren maakt. Waar we erg in geïnteresseerd waren was de maximale maat. Hoe groter hoe meer expressie. Dat bleek 58 centimeter te zijn.”

Lichtvoetig

Als een sjaal omhult de gestileerde korenschoof de Garve. “De sterke accenten die in drie kleuren op de gevel zijn aangebracht omarmen het gebouw en haar gebruikers, maar geven het pand ook een zekere lichtvoetigheid. Terwijl het gebouw door het ontwerp van de gevel een weerspiegeling van de wijk is geworden.” Bovendien heeft de combinatie van Ecoshapes en vijfhoeken Moritz op nieuwe ideeën gebracht. “Binnenkort worden de kopgevels van zes grote galerijflats met vijfhoek Type 11 (een ontdekking van Marjorie Rice in 1976) bekleed. Dit is een heel ander vlak, maar ook deze gebouwen hebben behoefte aan een eigen identiteit en nuances.”