Justitieel Complex Zaanstad

Het Justitieel Complex Zaanstad vervangt verouderde capaciteit - zoals de Penitentiaire Inrichtingen Amsterdam Over Amstel, ook bekend als de ‘Bijlmerbajes’, en de Haarlemse Koepelgevangenis - in de regio. Het complex is onder meer ingericht op het gebruik van meerpersoonscellen en op flexibel capaciteitsbeheer waarmee DJI snel kan inspelen op wisselingen in het aanbod van justitiabelen. EGM ontwierp het onderkomen. De nieuwe inrichting biedt plaats aan meer dan 1.000 justitiabelen, waaronder ook gedetineerde psychiatrische patiënten. Voor hen is er speciale zorg in een inpandige kliniek, het Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC). De inrichting is multifunctioneel en flexibel in bestemming.

Specifiek voor het ontwerp is dat elke functionaliteit zijn eigen route heeft, die vaak ook nog zo is uitgevoerd dat in geval van een geblokkeerde doorgang een alternatieve route beschikbaar is. Daarmee levert het gebouwontwerp een structurele bijdrage aan de beheersbaarheid van werkprocessen. Ook voor de ondersteunende processen is een separate verkeersstructuur opgenomen. Het complex is daarbij zo georganiseerd dat vanuit een beperkt aantal strategische posities de verschillende verkeersgebieden zijn te overzien. Deze aspecten van de gebouwopzet maken een efficiënte exploitatie in personeel mogelijk.

De architectuur van het complex bevestigt de functie ervan als gevangenis. De uitstraling is degelijk en ingetogen. De metselwerkgevel met forse bakstenen en de fraai gestructureerde ringmuur geven het complex een robuust karakter met een herkenbare menselijke maat. Door het ingetogen materiaal en kleurgebruik heeft het interieur een rustig en overzichtelijk karakter. Door goed na te denken over de posities van (dure) glasopeningen is daglicht nooit ver weg en is er overal in het gebouw contact met buiten. Dit komt de leefbaarheid en oriëntatie in het omvangrijke complex ten goede.